Kto zacz? Zygmunt Vogel


W kolejnej odsłonie cyklu przeniesiemy się do Wilanowa, aby przyjrzeć się ulicy, której patronuje Zygmunt Vogel. Przy tej okazji wspomnimy tego znakomitego malarza, któremu zawdzięczamy wspaniałe widoki m.in. Warszawy.

Ulica została wytyczona wzdłuż znajdującej się tu niegdyś grobli łączącej Wilanów ze znajdującymi się w okolicy wsiami Kępa Zawadowska, Bartyki, Zawady, Kępa Nadwiślańska i Nadwilanówka. Obecną nazwę uzyskała w roku 1960. Rozpoczyna się skrzyżowaniem z ulicą Przyczółkowską i biegnie w kierunku Wisły na odcinku 1800 metrów, kończąc się na skrzyżowaniu z ulicą Sytą. Po drodze napotyka na dwie niewielkie przeprawy, kolejno przez kanał łączący Jeziorko Powsinkowskie z Wilanowskim, a następnie Wilanówkę. Obecnie w okolicy powstają nowe osiedla i charakter miejsca zmienia się na lepsze. Wyrosłe nieopodal "miasteczko Wilanów", niewątpliwie się do tego przyczyniło. Tyle o miejscu. Przejdźmy do postaci.

Zygmunt Vogel (1764-1826) był polskim malarzem (akwarelistą). Przez współczesnych może być postrzegany jako dokumentalista, gdyż sporo czasu spędził na podróżach po Polsce, uwieczniając zastane widoki. Jego prac nie zachowało się wiele, ale dają nam one wgląd w czasy przed i wczesno-rozbiorowe, stanowiąc bezcenne źródło informacji o minionym świecie.

Widok na Nowy Świat z Placu Trzech Krzyży /1785 lub 1786
Plac Krasińskich z widocznym pałacem / 1795
Królikarnia / obecnie w granicach administracyjnych Warszawy / 1791
Wieża Marszałkowskiej i szpital Świętego Łazarza / 1785

Malarz w młodym wieku utracił ojca, ale dzięki pomocy rodziny Czartoryskich zdobył wykształcenie i posłuch. W wieku lat szesnastu wstąpił do Malarni Królewskiej w Warszawie. Był pod wielkim wpływem prac Canaletta i należy mniemać, że to one ukształtowały jego zamiłowanie do architektury.

W roku 1787 król Stanisław August Poniatowski zapewnił młodemu malarzowi osobistą protekcję co łączyło się - poza gratyfikacją finansową - z szeregiem zleceń na wykonanie szkiców i akwarel wybranych obiektów. Rozpoczął się więc dla Vogla czas podróży. Odwiedził Gdańsk, Ziemię Krakowską oraz liczne obszary na szlaku Wisły, od okolicy Krakowa począwszy. Jeśli obowiązki na to pozwalały, gościł na słynnych obiadach czwartkowych organizowanych przez króla.

Gdańsk, Brama Wyżynna / 1788-1790
widok rynku w Kazimierzu nad Wisłą / 1794
widok ogrodu w Olesinie / majątek Stanisława Kostki Potockiego / 1789
Widok zamku w Ojcowie / 1787

Po śmierci Stanisława Augusta Vogel zajął się nauczaniem - początkowo w Liceum Warszawskim, a następnie od 1817 w Oddziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego. Rezydował w swej pracowni w Pałacu Czapskich. W roku 1818 odznaczony Orderem Św. Stanisława IV klasy. Pozostał w  Warszawie aż do śmierci w 1826 roku. Został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Warszawie - al. 26, nr 6.

Malarz, najbardziej płodny w środkowym okresie swej twórczości, pozostawił nam niezwykłe świadectwo współczesnych mu czasów. Mistrzowskie wyczucie kompozycji, lecz także łatwość w uchwyceniu nastroju sprawia, że ciężko oderwać wzrok od sporządzonych przezeń prac. Każdy odmalowany obiekt prezentuje się wręcz monumentalnie. Ilość detali jest przy tym zupełnie oszałamiająca. Niektóre z prac wyglądają wręcz jak ręcznie kolorowane fotograwiury.

Z łatwością można doświadczyć niezwykłego uczucia piękna, spokoju i majestatu, jaki bije z każdego obrazu bądź szkicu (świetnym przykładem jest szkic ruin pałacu Gozdzkich, poniżej). Ciekawym, czy współczesna fotografia może dorównać temu zbiorowi pod względem walorów dokumentalnych i artystycznych. 

ruiny sali pałacu Gozdzkich, Warszawa / 1786?
Łazienki, Pałac Na Wodzie / 1797
Łazienki, Pałac Na Wodzie / 1797
Zamek Królewski od strony Pragi / data nieznana

Gorąco zapraszam do obejrzenia innych prac tego znakomitego malarza pod adresem: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Vogel/Index.htm .
Znajdziemy tam także obszerne opisy każdego z obiektów wraz z informacjami historycznymi.

Piotr Gruchała
* pliki obrazów Zygmunta Vogla zaczerpnięto ze strony: www.pinakoteka-zascianek.pl
Tagi: , , , ,